Instytut Architektury – Informacje ogólne
2016-12-09 2023-10-12 8:11Instytut Architektury – Informacje ogólne
Obecnie w Instytucie prowadzone są dwa kierunki studiów: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych oraz Architektura. Na obu kierunkach kształcenie odbywa się w zakresie pierwszego stopnia, zgodnie z tzw. systemem bolońskim. Kierunek Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych jest kierunkiem licencjackim. Absolwenci kierunku Architektura uzyskują tytuł inż. arch. i uprawnieni są do zdobywania tytułu magisterskiego w innych uczelniach o pełnym profilu kształcenia na drugim stopniu edukacji. Dyrektorem Instytutu Architektury jest dr inż. arch. Joanna Sokołowska-Moskwiak, prof. ANS.
Kierunek: Architektura
W Raciborzu, w historycznej stolicy Górnego Śląska, jest szkoła architektury. Jest to trzecia uczelnia (obok Politechniki Śląskiej w Gliwicach i Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach), kształcąca studentów architektury w naszym regionie. 2 października 2011 roku Senat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu powołał kierunek Architektura i Urbanistyka w ramach Instytutu Techniki, który wkrótce przemianowano na Instytut Techniki i Architektury a w późniejszym czasie rozdzielono na dwa niezależne Instytuty.
Duże zasługi w tworzeniu koncepcji programowej i organizacyjnej kształcenia architektów w Raciborzu miał dr hab. inż. arch. Jerzy Cybis – nauczyciel akademicki z Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej, a także urodzony i mieszkający w Raciborzu praktykujący architekt. Wraz z innymi doświadczonymi dydaktykami z gliwickiej uczelni, tworzyli pierwszy zespół kadrowy nowej uczelni. Wśród nich trzeba wymienić architektów z tytułami doktorów: Adama Bednarskiego, Annę Seredyńską, Wiesława Olejko, a także profesora Stanisława Słodowego – wybitnego rzeźbiarza. Duże wsparcie w tworzeniu minimum kadrowego zapewnili profesorowie ze środowiska krakowskiego: prof. Przemysław Szafer, prof. arch. Andrzej Getter, dr hab. arch. Ewa Stachura. Wkrótce dołączyli do tego zespołu inni gliwiccy dydaktycy: dr inż. arch. Jarosław Figaszewski, dr inż. arch. Joanna Sokołowska-Moskwiak, dr inż. arch. Janusz Faron, dr inż. arch. Beata Kuc-Słuszniak, dr inż. arch. Henryk Zubel, prof. uczelni, prof. dr hab. inż. arch. Jacek Włodarczyk. Ważnym członkiem zespołu dydaktycznego był prof. arch. John Dee – australijski architekt z dużym doświadczeniem w nauczaniu architektury w różnych uczelniach na świecie. Ten etatowy zespół odpowiedzialny jest za nauczanie przedmiotów podstawowych na kierunku architektura (projektowanie architektoniczne, historia i teoria architektury, urbanistyka i planowanie przestrzenne, prawo, etyka itp.). Wszystkie przedmioty uzupełniające program kształcenia (np. konstrukcje, instalacje, geometria wykreślna, matematyka itp.) prowadzone są przez dydaktyków – praktyków zatrudnianych na umowy zlecenia lub części etatu. Nauczanie odbywa się w systemie stacjonarnym, w budynku wydzielonym dla potrzeb Instytutu Architektury przy ul. Łąkowej 31a w Raciborzu.
Architektura jest dziedziną życia kształtującą każdego z nas. Otoczeni nią jesteśmy ze wszystkich stron. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z wpływu jaki na nas wywiera; w sferze świadomości jak i w nieuświadomionych polach oddziaływania otaczającej rzeczywistości. Kształcenie ludzi dobrze rozumiejących te problemy, to podstawowy cel każdej szkoły architektury. Instytut Architektury Akademii Nauk Stosowanych w Raciborzu realizuje to zadanie konsekwentnie i z dużymi sukcesami. Nie są one przypadkowe, są rezultatem obranej strategii prowadzenia nauczania architektury w szczególnym miejscu i w szczególny sposób. Atutem raciborskiej szkoły architektury jest tworzenie, w procesie dydaktycznym, klimatu bezpośrednich relacji między studentem i tutorem (profesorem). Indywidualizacja programu nauczania i zadań dydaktycznych, budowanie wielu pól kompetencji studenta; w zakresie wiedzy, umiejętności zawodowych, zachowań społecznych, bliskie łączenie wiedzy teoretycznej z praktyką. To wszystko możliwe jest dzięki temu, że szkoła rekrutuje ograniczoną ilość studentów, stwarzając każdemu z nich wyjątkowe możliwości rozwoju, nieosiągalne w „dużych” politechnicznych centrach kształcenia. Wszyscy dotychczasowi absolwenci naszej szkoły z powodzeniem kontynuują swoje studia w Gliwicach, Warszawie, Krakowie czy Wrocławiu. W każdym roczniku jest ok. 20-30 studentów.
Położenie szkoły w mieście liczącym 50 tysięcy mieszkańców, jest wyjątkową szansą dla ambitnej młodzieży z miejscowości najbliższego rejonu, dla nich to przyjazny krok w kierunku szerokiego świata architektury. Najczęściej naszymi studentami są absolwenci średnich szkół z Raciborza, Rybnika, Wodzisławia, Pszowa, Rydułtów, Żor itp. W czasie studiów wykonują liczne projekty i opracowania studialne dla miejsc, w których mieszkają. Jest to rezultat współpracy Instytutu z lokalnymi samorządami (Gmina Rudnik, Wodzisław, Rydułtowy). W ten sposób studenci budują świadomość uniwersalności roli zawodowej jaką będą pełnić w przyszłości. Na nich czekają miejsca pracy w urzędach gmin i powiatów, w lokalnym środowisku z którego pochodzą. Ich ambitne zamierzenia wspomagane są przez doświadczoną kadrę nauczającą; wieloletnich praktyków w zawodzie architekta, członków Izby Architektów RP, dydaktyków z doświadczeniem w pracy w uczelniach krajowych i zagranicznych, laureatów wielu konkursów architektonicznych i Nagród Roku SARP. Ambicją zespołu dydaktycznego jest realizacja najlepszych wzorców Śląskiej Szkoły Architektury. Dowodem wysokiej oceny profesjonalnej kadry jest wybór w 2019 roku arch. Henryka Zubla do grona 18 „wybitnych dydaktyków w nauczaniu architektury w polskich uczelniach w ostatnim 25-leciu”, w ogólnopolskim plebiscycie miesięcznika Architektura.
Obiektywnym kryterium oceny kompetencji naszych studentów są nagrody i wyróżnienia w konkursach architektonicznych ogólnokrajowych jak i zagranicznych. Tylko w ostatnich kilku latach pracy Instytutu architektury, nasi studenci zdobyli ok. 15 wyróżnień i nagród. Oto niektóre przykłady: wyróżnienie w międzynarodowym konkursie architektonicznym na centrum teatralne i konferencyjne.
W Kopenhadze (Agata Sikora, Anna Pietrzyk), I Nagroda w ogólnopolskim konkursie Światło w Architekturze (Michał Szymaszek) wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie SARP na projekt centrum w Szczecinie (Kamil Jany, Aleksandra Mazur), wyróżnienie w międzynarodowym konkursie Teatr Mobilny w Londynie (Kamil Jany, Michał Szymaszek), wyróżnienie w otwartym konkursie Znak w przestrzeni publicznej w Gdańsku (Jonasz Matuszczyk, Wojciech Rymer), itp. Te nazwiska młodych adeptów architektury warto zapamiętać. Co roku, absolwenci raciborskiej szkoły uzyskują wyróżnienia i nagrody w konkursach najlepszych prac dyplomowych uczelni śląskich, organizowanego przez Towarzystwo Urbanistów Polskich o/ Katowice.
Szkoła współpracuje z uczelniami zagranicznymi w Czechach, Portugalii, Turcji, Hiszpanii, Bośni i Hercegowinie. Tam wyjeżdżają na praktyki i studia semestralne nasi studenci. Studenci i profesorowie z tych krajów goszczą u nas co roku odbywając studia, biorąc udział w warsztatach i konferencjach naukowych.
Istotnym czynnikiem dopełniającym proces kształcenia jest współpraca Instytutu z Okręgową Radą Izby Architektów w Katowicach. Wspólnie, w Raciborzu, realizowane są wykłady szkoleniowe adresowane, również, do lokalnego środowiska architektów. Członkowie Izby Architektów – znakomici śląscy architekci zapraszani są do udziału w ocenach prac projektowych, warsztatach studenckich, konsultacjach projektowych. W Instytucie gościli np. architekci: Piotr Średniawa, Andrzej Duda, Mikołaj Machulik, Henryk Piątek, Tomasz Studniarek, Jerzy Stożek, Tomasz Wagner, Adam Skrzypczyk, Oskar Grąbczewski, Marlena Wolnik, itd. Członkowie Izby Architektów chętnie przyjmują raciborskich studentów w swoich pracowniach, dla odbycia praktyk projektowych i staży zawodowych. Poprzez te aktywności, realizowana jest misja edukacyjna izby zawodowej architektów i szkoły architektury adresowana do lokalnego środowiska i społeczeństwa, oddalonego od tradycyjnych centrów akademickich.
Dzieła artystów – pedagogów zdobywały laury w licznych konkursach, w tym biennale i triennale, takich jak przykładowo: edycje konkursu Satyrykon, Fourth International Biannial Of Mini Prints, Triennale Grafiki Kair [Egipt], Międzynarodowe Biennale Grafiki w Norwegii, Francji, Turcji, Serbii, Argentynie, Włoszech, Hiszpanii, Chinach, Białorusi, Bułgarii, Rumunii, Teotovo w Macedonii, Valparaiso, Skopie czy Sercellec, I Międzynarodowe Biennale Obrazu Quadro-Art. Łódź, IV Ogólnopolskie Biennale Malarstwa i Tkaniny Unikatowej Trójmiasto, Triennale Polskiego Malarstwa Współczesnego Rzeszów, VII Biennale Małej Formy Malarskiej- Galeria Sztuki Wozownia Toruń, V Międzynarodowe VI Triennale Grafiki Polskiej Katowice, Międzynarodowe Biennale Plakatu Wilanów, XII Międzynarodowe Triennale Tkaniny Łódź, Triennale Rysunku Lubaczów.
Współpraca z wieloma placówkami i instytucjami umożliwiła nie tylko rozwój artystyczno-naukowy kadry dydaktycznej i studentów, ale stała się najlepszym sposobem promocji działalności raciborskiej Uczelni, czego dokumentacja fotograficzna oraz teksty zostały uwiecznione na kartach niespełna stu numerów uczelnianego pisma „EUNOMIA”, a następnie „FORUM”. W ramach współpracy z szerokim gronem interesariuszy zewnętrznych zorganizowano lub aktywnie uczestniczono w licznych przedsięwzięciach artystycznych, przykładowo: I Ogólnopolskie Studenckie Biennale Małych Form, malarstwo wielkoformatowe na oddziałach: laryngologicznym i dziecięcym Rejonowego Szpitala im. J. Rostka w Raciborzu, na scenie letniej Zamku Piastowskiego, w raciborskich przedszkolach i żłobkach oraz Domu Matki z Dzieckiem „Maja”, jak również Gminnym Domu Kultury w Kuźni Raciborskiej, cyklicznie realizowany proekologiczny projekt edukacyjno-artystyczny „Światłem-barwą-kreską” w Arboretum Bramy Morawskiej, Akcja Plastyczna „Drzewo życia” w ramach Otwartych Mistrzostw Śląska w Ratownictwie Medycznym, inwentaryzacja fotograficzna „Miasteczka Miłosierdzia”, tj. zabytkowego założenia Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach, Międzynarodowe Integracyjne Warsztaty Artystyczne „Arteterapia naprzeciw siebie” w Fundacji Elektrowni Rybnik oraz Instytucie Sztuki PWSZ w Raciborzu, wielomiesięczne warsztaty fotograficzne „Pocztówka z Kobyli” z okazji jubileuszu 800-lecia Kobyli, Międzyszkolny Fotograficzny Projekt Edukacyjny „Cztery żywioły” z udziałem uczniów kilku szkół z Kędzierzyna-Koźla, Warsztaty Fotograficzne z udziałem młodzieży specjalnej troski z Rybnika „Magia niewidzialnego”, proekologiczny plener malarsko-fotograficzny „Przebudzenie” w Parku Zamkowym, cykl warsztatów twórczych dla młodzieży gimnazjalnej „W pracowni artysty”, Rok Księcia Mieszka na Zamku Piastowskim. Ponadto aktywny udział w wielu konferencjach i seminariach naukowych.
Bogatą historię kierunku tworzą również wydarzenia mające miejsce poza granicami kraju: Międzynarodowe Warsztaty Artystyczne MOST POJEDNANIA w Lüdenscheid – Nordrhein-Westfalen [Niemcy], w których uczestniczyli studenci wraz z wykładowcą edukacji artystycznej reprezentując działalność pracowni fotografii i multimediów. Podczas warsztatów odbyła się również wystawa twórczości studenckiej na której zaprezentowano efekty licencjackiej pracowni artystycznej, Międzynarodowy Plener Fotograficzny PUNKT WIDZENIA zorganizowany na polsko-czeskim terenie transgranicznym, obejmującym Ziemię Raciborską i Opawską. W plenerze tym, prowadzonym przez dr Gabrielę Habrom-Rokosz brali udział studenci raciborskiej Uczelni oraz przedstawiciele Niemieckiego Związku Fotografików – Deutsche Gesellschaft für Photographie, Międzynarodowe Warsztaty Fotograficzne PUNKT WIDZENIA na Wyspie Norderney [Morze Północne] z udziałem studentów Instytutu Sztuki PWSZ w Raciborzu i Uniwersytetu Regensburg [Niemcy] oraz przedstawicieli Niemieckiego Związku Fotografików – Deutsche Gesellschaft für Photographie, wspólne międzynarodowe wystawy twórczości społeczności Instytutu Sztuki oraz twórców czeskich, francuskich i niemieckich w Klubie Energetyka w Rybniku, na Uniwersytecie Ostrawskim, czy Zamku Piastowskim.
Kierunek: Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych
Od momentu powołania do życia kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych nawiązano szereg kontaktów z wieloma instytucjami zarówno w środowisku lokalnym, w kraju i za granicą. Aktywna i wieloletnia współpraca m.in.: z Raciborskim Centrum Kultury, Miejską i Powiatową Biblioteką Publiczną, w tym Galerią „Gawra”, Zamkiem Piastowskim, Muzeum w Raciborzu, MDK w Raciborzu, Arboretum Bramy Morawskiej, Szpitalem Rejonowym im. dr. Józefa Rostka w Raciborzu, Powiatowym Muzeum Ziemi Głubczyckiej, Państwowym Ogniskiem Plastycznym im. L. Konarzewskiego Seniora w Rydułtowach, Opactwem Cysterskim w Rudach Raciborskich, Związkiem Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski w Katowicach, Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, jak również wieloma placówkami oświatowo-wychowawczymi na terenie Śląska wśród których na szczególną uwagę zasługuje Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Raciborzu, a w nim Liceum Sztuk Plastycznych, zaowocowała konkretnymi efektami w formie realizacji wspólnych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym, społecznym i kulturalno-artystycznym, tj. praktyk zawodowych, warsztatów twórczych, plenerów i wystaw twórczości artystycznej.
Jednym z przejawów kulturotwórczej funkcji kierunku przed okresem pandemii była wyjątkowo intensywna aktywność wystawiennicza artystów-pedagogów, którzy swój dorobek artystyczny przedstawiali w lokalnych i ogólnopolskich muzeach oraz galeriach, a także za granicą. Często organizowano wystawy wspólnie ze studentami, promując efekty działalności twórczej i dydaktycznej. Wystawy indywidualne i zbiorowe, obok wielu prestiżowych galerii sztuki miały miejsce również w galeriach o charakterze lokalnym, co niewątpliwie związane było z misją PWSZ w Raciborzu (obecnie: ANS w Raciborzu).
Wymienić tu należy między innymi takie galerie, jak: „Rondo Sztuki” Katowice, Trans Form MTP Poznań, Teatr Śląski Katowice, BWA Busko-Zdrój, BWA Czeski Cieszyn „Bila Galerie”, Těšínské Divadlo, Centrum Kultury „Karolinka” Radzionków, Polski Teatr Tańca Poznań, Galeria na2p Gliwice, Galeria „Szyb Wilson” Katowice, Galeria Miejskiego BWA Leszno, Galeria „Fra Angielko” Katowice, BWA Katowice, Muzeum Śląskie Katowice, Galeria „Za drzwiami” Rydułtowy, Galeria Przewiązka Cieszyn, Muzeum w Siemianowicach Śląskich, MOK Centrum Rybnik, Galeria „Stalowe Anioły” Bytom, Galeria Epicentrum Jastrzębie Zdrój, Galeria „Plamy” Rybnik, Galeria Sztuki Rybnickiego Centrum Kultury, Galeria „Panorama” – Górnicze Centrum Kultury Jastrzębie Zdrój, Galeria „Sikornik” – MBP filia nr 5 Gliwice, Galeria Klubu Akademickiego – Uniwersytetu Opolskiego, Galeria MDK Mikołów, Galeria „Gawra” Racibórz, Galeria Towarzystwa Miłośników Ziemi Raciborskiej Racibórz, Galeria „Czarny Kot” w Raciborzu, Galeria „Antresola” Tarnowskie Góry, Galeria plenerowa „Sorento” Zabrze, Galeria „Trzy kolory” Żory, Muzeum Regionalne Wodzisław Śląski, Powiatowe Muzeum Ziemi Głubczyckiej, Bischof Moser House Stuttgard [Niemcy], Knihovna Petra Bezruče v Opavě [Republika Czeska], Městská Galerie Odry [Republika Czeska], Galeria Muzeum Zamkowego Kravaře [Republika Czeska], Galeria Märkischer Kreis Haus Lüdenscheid [Niemcy], Galeria „Quo Vadis” w Wiedniu [Austria], Galeria „Znad Wilii” w Wilnie [Litwa].
