W dniach 16-17 września 2021 w stacji naukowej PAN w Paryżu miała miejsce międzynarodowa konferencja naukowa Transcultural biography and oeuvre of Joseph Conrad-Korzeniowski and its reverberations with contemporary artists, poświęcona współczesnym recepcjom tego znakomitego pisarza. Zorganizowanie konferencji możliwe było dzięki grantowi Polskiej Akademii Nauk przyznanemu na ten cel Polskiemu Towarzystwu Conradowskiemu. W wydarzeniu udział wzięli naukowcy z Francji, Wielkiej Brytanii i Polski. Jednym z prelegentów reprezentujących nasz kraj był Dyrektor Instytutu Neofilologii, dr Daniel Vogel. Jego referat pt. „Loneliness of a migrant: intercultural experience of Joseph Conrad and Stanisław Lem and its presence in their selected Works” przybliżył perspektywę międzykulturowych doświadczeń obu znanych pisarzy oraz inspiracji Stanisława Lema niektórymi dziełami Josepha Conrada.

Organizatorzy konferencji podkreślali, że tematyka wydarzenia zainspirowana została dynamiczną sytuacją na świecie, a zwłaszcza narastającymi niepokojami społecznymi oraz niebezpieczną retoryką nacjonalistyczną, coraz bardziej obecną nie tylko w dyskursie politycznym, ale również w innych obszarach naszego życia. W takiej sytuacji transkulturowa biografia i tematyka utworów wybitnego pisarza, jakim z pewnością był Joseph Conrad, posłużyć może jako platforma wymiany różnorodnych opinii na temat literatury, kultury, wartości czy też współczesnej kondycji społeczeństwa. Wszak Joseph Conrad-Korzeniowski był osobą łączącą trzy kultury: polską, francuską i angielską, nie wspominając już o jego doświadczeniach z okresu służby na morzu, podczas której stykał się z oficerami, marynarzami i handlowcami ze Wschodu i Zachodu. Stąd analiza problemów, które poruszał w swoich utworach, jak również badanie różnych form artystycznych (literatury, powieści graficznej i komiksu, muzyki, teatru, filmu) opartych na wątkach conradowskich pozwala na lepsze zrozumienie zjawisk międzykulturowych i społecznych, w tym kwestii migracji, nierówności ekonomicznych, dyskryminacji i konfliktów politycznych rozgrywających się we współczesnym świecie.

Referat doktora Daniela Vogla poświęcony był tematyce samotności emigranta, której doświadczyli zarówno Joseph Conrad, jak i Stanisław Lem, wybitny polski pisarz, filozof i futurolog. Warto pamiętać, że obaj artyści znaleźli się w sytuacjach, kiedy to musieli opuścić swoje rodzinne strony, stając się uchodźcami. Conrad-Korzeniowski po raz pierwszy doświadczył tego w wieku 5 lat, towarzysząc jako dziecko rodzicom zesłanym przez carskie władze na Sybir; po raz drugi, gdy w wieku 17 lat zdecydował się wyjechać do Marsylii z zamiarem rozpoczęcia morskiej kariery. Stanisław Lem z kolei, po raz pierwszy opuszczał swój dom w roku 1945, mając lat 24. W obawie przed represjami ze strony nowej radzieckiej władzy wyjechał ze Lwowa, obierając tym samym wraz z rodziną kurs na Kraków; drugi raz decyzję taką podjął na początku stanu wojennego, w 1981 roku, udając się tym razem do Berlina Zachodniego i do Wiednia. W swoim referacie Dr Vogel nawiązał między innymi do wątków łączących twórczość obu artystów. Wśród utworów, które zostały przywołane, znalazły się Szaleństwo Almayera, Amy Foster i Jądro ciemności Josepha Conrada oraz Opowieści o Pilocie Pirxie, Solaris, Niezwyciężony i Fiasko Stanisława Lema.